Türkiye’de görülen dava konusuna göre, mahkemeler birbirinden ayrılıyor. Her dava konusu kendi içinde bölünüp farklı kollarda incelenir. Bu sebepten dolayı yürütülen mahkemenin çeşidi farklıdır. Hangi mahkemenin hangi davaya baktığı yazımızın devamında mevcut.
Mahkemeler Anayasa’nın 9. maddesine göre Türkiye’nin yargı yetkisini yönetiyor. Mahkemelerin görevi adaleti sağlamaktır. Mahkemeler davaları sınıflandırmak için konularına ve derecelerine göre onları birbirinden ayırmıştır. Her dava için mahkeme türü farklıdır.
Türkiye’de mahkeme türleri 4 ana başlıkta toplanır. Bunlar;
1. Adli Yargı Mahkemeleri
2. İdari Yargı Mahkemeleri
3. Askeri Yargı Mahkemeleri
4. Yüksek Mahkemeler
Mahkeme Çeşitleri Hakkında Genel Bilgiler
A) Adli Yargı Mahkemeleri
Konularına göre birbirinden ayrılan bu mahkemeler arasında, adli yargı mahkemesinin görevi; hangi hukuki anlaşmazlığa hangi mahkemenin bakacağının tespit edilmesinde büyük rol oynar. Türkiye Cumhuriyeti Hukuk Sisteminde adli mahkemeler konusuna göre iki alt başlıkta yer alır.
Hukuk Mahkemeleri: Tüketici hakları, boşanma, icra, iflas gibi ceza içermeyen özel ve tüzel kişilerin tarafında oluşan anlaşmazlıkları inceleyip adaleti sağlamak için vardır.
Ceza Mahkemeleri: Adaleti sağlayabilmek için suç işleyen kişiye ceza verilme ihtimali bulunan davalara bakar.
1) Hukuk Mahkemeleri
Mahkeme çeşitlerinden olan hukuk mahkemeleri davaların konularına göre, hakim ve savcıların uzmanlık alanlarına göre farklı birimlere ayrılır.
Asliye Hukuk Mahkemeleri: Adaleti sağlamak için özel anlaşmazlıklara bakar. Bir diğer adı ise genel yetkili mahkeme olarak bilinir. Bir davaya özel olarak Sulh Hukuk Mahkemeleri’nin bakması gerektiği belirtilmemişse o zaman bu davaya asliye hukuk mahkemeleri bakar.
Sulh Hukuk Mahkemeleri: Kişiler arasında çıkan anlaşmazlık sebebiyle açılan bir davaya özel olarak Sulh Hukuk Mahkemelerinin bakacağı belirtilmiştir. Bu davalara bakmakla yükümlüdür.”
Uzmanlık Mahkemeleri: Bir diğer adı özel görevli mahkemeler olarak bilinir. Uzmanlık gerektiren her konuyu kendi içinde ayıran mahkemelerdir. Bunlar; Aile Mahkemeleri, İş Mahkemeleri, Tüketici Mahkemeleri, İcra Hukuk Mahkemeleri, Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemeleri ve Kadastro Mahkemeleri olarak uzmanlık alanlarına ayrılır.
Aile Mahkemeleri: Aile hukuku ile ilgili davalara bakar. Boşanma ve nafaka alma, çocukların vesayetini alma, evlat edinme ve kadına şiddet olayı davalarına bakar.
Ticaret Mahkemeleri: Bu mahkemeler yalnızca ticaretle ilgili davalara bakmaktadır. Herhangi bir ilde bu mahkemelerin olmaması durumunda yerine tüm ticari davalara asliye hukuk mahkemeleri bakar.
Tüketici Mahkemeleri: Tüketici haklarının korunması için var olan mahkemelerdir. Tüketicinin satıcıya dava açılabilmesi için elinde kanıt niteliğinde bir fatura,fiş ,belge vs. olmalıdır.
İş Mahkemeleri: İşçi ve işveren arasında gerçekleşmiş olan anlaşmazlıkların davasına İş Mahkemeleri tarafından bakılır.
İcra Mahkemeleri: İcra ve iflas davalarına bakar. İcra dairesinin yapmış olduğu itirazları inceler.
2) Ceza Mahkemeleri
Asliye Ceza Mahkemeleri: Ceza gerektiren davalara bakmak için genel yetkili mahkemelerdir. Başka ceza mahkemelerinin bakmadığı davalara bu mahkemeler bakar.
Ağır Ceza Mahkemeleri: Kanunlara bakılarak, ağır suç işlenmiş davalara bakan mahkemelerdir. Suçu işleyen kişinin yaşı 18 yaşından küçükse o zaman dava Çocuk Ağır Ceza Mahkemesi’ne yönlendirilir. Bu sefer davaya orada bakılır.
Uzmanlık Mahkemeleri: Çocuk Mahkemeleri, Çocuk Ağır Ceza Mahkemeleri gibi konu ve derece olarak diğer mahkemelerden farklı olan davalara uzman mahkemeler bakar.
B) İdari Mahkemeler
Bölge İdare Mahkemeleri (İstinaf): İdare ve vergi mahkemeleri tarafından verilen kararları incelemek için görevlendirilen mahkemelerdir. İstinaf ile alt derecede olan mahkemelerin verdiği kararları üst derecede ki mahkemeler inceler.
İdare Mahkemeleri: Vergi ve istinaf mahkemelerinin bakmadığı davalara bakan mahkemelerdir.
Vergi Mahkemeleri: Vergilerin ödenmemesi gibi durumlara bakan mahkemelerdir.
C) Askeri Mahkemeler
Askeri Mahkemeler, askerlerin işlediği bir suç varsa, görev ihlali yapmışsa eğer bu gibi davalara bakan mahkemelerdir.
D) Yüksek Mahkemeler
Anayasa Mahkemesi, Uyuşmazlık Mahkemesi, Danıştay, Yargıtay ve Sayıştay olmak üzere farklı başlıklara göre sınıflandırılır.
Hangi Mahkeme Hangi Davaya Bakıyor’ un Özeti
Türkiye Cumhuriyeti hukuk sistemi kendi içerisinde kollara ayrılıyor, bu kollardan yukarıda ki yazımızda bahsettik. Bu bilgiler doğrultusunda kısa bir özet geçecek olursak; ceza gerektiren davalara Ceza Mahkemeleri, ceza gerektirmeyen anlaşmazlıklar sonucu açılan davalarına ise Hukuk Mahkemeleri bakıyor.
İşveren ve işçi arasındaki çıkan anlaşmazlıklar sonucu açılan davalara, ticari davalara, icra davalarına, miras, boşanma ya da evlat edinme gibi özel davalara Hukuk Mahkemeleri bakmakla sorumludur.
Kaçakçılık yapmak, adam yaralamak gibi mala veya cana kasıtlı olarak işlenen suçlara ise Ceza Mahkemeleri tarafından bakılmaktadır.